(22/08/2011 Issue):
L.K. Varte
18.08.2011
Hmar pahnam, manmasi thlahai hi anlo duoi bik lem ie!. An thlatu haiin thingbul, lungbul makpo, si‘tui muolsu kara hu chechephai an tia, hrietlo pathien umnaa ngaia biea, inthawi hlakhai kha AD 1910 khan Gospel Chanchintha eng in a hung sun var ta a, hun sawt a riel nawh, zaah za deu thaw Kristien an hung ni tah duok el a nih. Chu hnam chawmhai chu van Pathien thuhring, Gospel Chanchintha innghatna anlo ni ta zing el.
Hun hung fe peiin, mihai angin thiemna le varna field ah inruolsiekna chang an hung hriet ve a, Pathienin thluok hrietna le varna zungzam a pek ve hrim chu hung kak suokin Hmar A W B an hung nei vea, Lower School, Middle School le High School runpui ahhai chen, vala le nghaknuhai chu hung inlawi ve in an thluok an hung chalei ve tan tah. Mihai hraiditlai le duotlai an hung ni a, thiemna le varna tinreng an hung inchuk ve a. Sierkawp tinreng, saptawng, geography, grammer le miropuihai chanchin ro anrel dan le ram anlak dan ziekna history haiin an lungril a hung challenge ve tah. Algebra, sierkawp tinreng (chakravarty) le sailaidi, geography le biengno hang dawn pawl naw thei an bik ta bawk si nawh.
An tluong lampui hraw chu a tluong ta naw leiin thenkhat an in suia, sailaidi, tuthlaw le lawmruolin lungmawlna ram tieng a thuoi kira, sininrimna leh an biengah thlantui luong zawi zawiin an damsung nihai Genesis 3:18 sukdikna in an hmang rala, vawisunni chen hin an thlahai sawlna hri le tamna hri in ala bawm zing el. Unau chuong hai chun santu an ngai a nih.
Biengno fawp phakloa sailaidi ramtang sanhai, zole‘zolova inchuk tawk tawkhai, be‘hna changal hme mei meia duthu aianga sam hlak loni hai sienlakhawm Gospel Chanchintha le inchuk kawp anni leiin; juda tlangval kaldai varna inchuktuhai ang el khan vailu‘bawk, ngaituo sawl ding chuong neilohai, lekha ringawt buoipuihai chu an hung el phak ve tah. Hnam hnufuol le hnamchawm in thlierna um sienkhawm thlier thlak thei ruol anni chuong ta nawh. Sawrkar sutpui, rorelna khawlpui hmun pawimawhai ah pa rawnkai, nurawnkai an hung ni pei tho anih, Hmar nauhai hi anlo duoi bik lem ie!.
Chulai zing chun, an lekhathiem hmasa haiin chawlhmun ang mei meia an ngai, sawrkar school tehai le mission school haiin an vanglai nihai a nangchila kohran ram chau naw chu invaivungna ding a um ta nawh. Kohran pakhat elin a keng tak naw leiin, in the buoi nuoi nuoi a hung tul ta a, tu ruok hin chu Lalpa tlangthienghlima insuknat hrim um ta naw nih. Chuonglai chun a then azar hung thangharin khawpui lien lem tieng an thlira, chantawka sawrkar sin a um ve el rawm tiin ramril an pan a, sienkhawm date of birth thumhnuoi seng alo ni bawk si nawh. First March a pieng tam takhai sawrkar sinthaw dingin anlo upa ta si. An var bik lei khawm nichuong lem loa, inchukna insang, trainingna tieng lo ban tal tal tuhai, Pathienin a vochuom sa hrim thiemna le varna zungzam annia um chu hung to‘in, hung parsuokin a hung ra suok ta a, competitive examhai fe thlengin sawrkar sin an hung chel tan ve tah. Hmar upahai duthusam pielralah, faisaring in, khawvel kanan ram anlo chen ve ta zing alo nih.
Vawisunni hin chu an ram del vena chin chin a chu hril hat hat an kai ve an tah. Government department tinah, district administration, educationa institutions, universities, reputed colleges le ki dang dangah mi sirde thei ding bik anni ta nawh, India sawrkar aiawa foreign embassey haia thuneithei tak tak kawm an tam anih. Hmar var lo tlai deu ta sienkhawm, i ringnawna hmun ahhai khawm hmar-nauhai hmu pei i tih, Chanchintha le fe kawp anni tlat leiin. Chu chau chu anle, dar‘anga anlo sai hlak New Delhi a lem chu sawrkar thlungpuiin a suong le a ring zo emem elhai ankat nuk el a nih. A then lo retired tahai sienkhawm anin kapupchaw zut zinga, tu lem hin chu tiemkim theilo hiel khawpin achin le a lien, company chi dang dangah Hmar nau anin zi‘nuoi nuoi el a nih. Ropui le insangtak tak bolo, inhnuoi taktak bo lo, inbuldet nei hlak an tam, street boy le street girl khawm an kat nawk an tah. Vairam tia ko hlak, New Delhi, Guwahati, Silchar, Bangalore, Kolkata, Mumbai, Pune, Chennai, Chandigarh, Allahabad, Dehradun, e! a tam taluo. Hmar tawng anleng ve deu nawknawk vawng an tah. Khawvel rambung hran hranhai hlak chu tienapa rama anlo del chil ve an ta a, khawvel hi Hmarhai inzunna ram alo nih.
Democracy lukhaitu, Member of Parliament, Member of Legislative Assembly tihai ruok a hin chu hmu ding an tam naw khawp el, Gospel in a ngarkhuoa khawm ning a ta. Mizoram a ruok khin chu dulian tawng hmang an um deu pheupheu zinga. Hmartawng thienghlim hlawka hmanghai laia chu hril ding meu an um nawh; Tipaimukh Constituency a khin Aithingbil siem vanglai in‘el ang elin anin zi‘nuoi nuoia. Hmarhai hi mak ve tak chu an nih.
Hieng mipuihai inenkawlna ding hin an tienlai Zawlbuk chu Gospel-Kohran buka hungin thlakthlengin khawtlangnun khawm chu Gospel thanglo chun ser‘amu‘athur thei tak tak ta nawh. Tienapa rama inthawka anlo del ve tah hieng Mizoram, Assam (NC Hills le Karbi Anglong, Cachar), Manipur, Meghalaya ahhai hin chu a hmun le khuo deldan izirin Kohran buldet neiin, Gospel Chanchintha zungbula hmangin, khawtlangnun khawm mawitakin an siem pei hlak. Village Authority, Val‘upahai neiin nunghak tlangval tlawmngaina chuoilovin, Gospel hmangaina belsain an tlawmngainun an hmang hlak a nih. Hun iemani chen a inthawk khan an pilepuhai hnung thuolin Assam State hieng Karimganj, Hailakandi, Kamrup, Kamrup(Metro) haia hin hmun an hung khuor ta pei bawk a , Hmar nauhai hi anlo duoi bik lem ie!.
Khawtlang nun enkawlna dingin Hmar Youth Association (HYA), Hmar Inpui (Hmar Supreme House), Hmar Welfare hai hung pieng suokin Gospel Chanchintha a zung keidet tlatin annghet bur el a nih. Political organisationhai, hnam vengtu sipaihai chanchin hang hril sa lem lem inla chu aw hmulthi an ding uoi uoi el ding a ni si. Hmar nauhai hi hril khawp anlo kai hrim anih.
Amiruokchu, hieng mani khuolevenga inenkawlna huopphak bak, khawpui lien, ni danglaia a saia anlo sai hlak khawpuiah hai chun umhmun det khuorin, vanram kai hma po a dingin tuon anlo rem tawl tah. Hieng Hmar hnam thlangthlahai khawm hi nuom pawng umdara zu umdar el khawm anni naw a, Gospel zungpui zawma inkhai khawmna neia um vawng an nih. Thlangthla laia bengvar hmasahaiin Hmar Worship Service (tuhin chu Hmar Christian Fellowship an ti tlangpui tah), Hmar Welfare Society/Association hai hung hmusuokin, Hmar Students Association (HSA) hai hung suk tharin anin sengmuk tak tak a nih. Hmar nauhai hi avar le a hrie, mithiem anlo tam ngei el.
Asia rambung, India rama khawpui lien deu deu haia umhmun an remna hi ala sawt bek bek naw a, thangli thangnga bak hi chu suikir ding ala um hri nawh. Hieng hun hma hin English Fellowship, Evangelical Union (EU–National & International) ahhai, Mizo Fellowship umna na ahhai Gospel ram hmathuoitu, lukhaitu ahhai anlo thang pei hlak a nih. Tu chen khawm hin Hmar Fellowship um nawna hmun haia chu neitu chan changin an Pathienin mei nilovin luah a siem pei chu tie!. Gospel Chanchintha an bel lei hi chu ni tak tang a tih.
Sakhuona le khawtlang inenkawl dan kawng thu ah, an khuo‘hlun tieng le vairam khawpui khawthar satna hmun chu an ang thei naw a, in tingmitna um de sienkhawm a ram leilung izirin, khawpuihaia in enkawl dan chu thlur dangin afe ve ve alo ngai ta a.Vairam khawpui an bawna ram hang thlur bik deu ei tih. Mak ve tak chu a ni, Hmar mi ni taphawt chu tukhawm kohran bik, kohran buldet neilo an um der naw a, mani vengtienga kohran; EFCI, ICI, EAC, RPC, PCI, AG, UPC, Methodist or pawlthar tulaia suokthar pawl pakhat bek chu anni tei tei hlak. Kei Paula pawl, kei Paullo pawl ti a tam khawp el, Hmar nauhai hi pui ve tak chu an nih.
Chuonghai chu fuonkhawmin Gospel thla hnuoi ah Hmar Christian Fellowship anin din pei bawka, Hmar Welfare Society/Association in a zui pei bawk. Tu hri ngirhmun a chu Guwahati khawpui, Silchar khawpui, New Delhi khawpui, Pune khawpui, Bangalore khawpui, Mumbai khawpui, Chandigarh khawpui ahhai lungruolin anin dina. Anla zuk indin el nawna khawpui, Kolkata, Dehradun, Dibrugarh, Jorhat,Allahabad, Hyderabad, Chennai, etc. ahhai hin Hmar nauhaiin leadership an lak pei tho chu tie!. An Pathien bel hin nasatakin mission field ahhai an pensuok tir tak meu a nih, dang tum inla khawm, zuk dang el ruol ding anni nawh. An lungril phek chungah Gospel Chanchintha chi tua um chuh, par ding le ra ngei dinga enkawl dinga thu pek anni si a.
Amiruokchu, kohran dang danga inthawka fuonkhawm anni leiin Krista Fellowship, simple le inthieng felllowship taka, parent Church hai, an kohran bulpui inzatak le theinghillova Lalpa an Pathien rawng an bawla, zang khaitaka ro aninrel chu a pawimaw hle a nih. Chuongnaw chun, an i dohai hi tisa le thisen anni si naw a, vanhmunhaia thlarau suol umhai, diabol a rawihai anni lem si a, hne naw nihaia an boral el ding anih.
Chuong ang bawkin, Hmar Welfare khawm anin din zui pei bawka, HSA khawm suk tharin a um pei bawk; tuva a hrat bik zuolnahai chu, New Delhi, Guwahati, Silchar, Bangalore, Mumbai le Pune hai hi anni deu tak. Welfare tlawmngaina thiltum chu, thilemang angna, rikrup thil haia le, khawtlang le hnam sukbuoi zawng, sukhmelhem, sukmuolpho tumtuhai laka hnam humhal hi a nih. Pilepuhai tlawmngaina Gospel taka kenkawa, mi hmuphaklo ramah, inpak fawm hnawt lova, a rinum a khawm mani intheinghil thak ram, beidong lova tlawmngaina insuo chu a nih. Studenthai khawmin Welfare ni zingin education tieng an thei nghil ngai ding an nawh, HSA hi inthuruolna kengkawtu ani sia. Hnam dang dan thahai la veng ei ta, an dan suol thik lovin, in pumkhata ngir tlatin, ti rawhai seh!
18.08.2011
Hmar pahnam, manmasi thlahai hi anlo duoi bik lem ie!. An thlatu haiin thingbul, lungbul makpo, si‘tui muolsu kara hu chechephai an tia, hrietlo pathien umnaa ngaia biea, inthawi hlakhai kha AD 1910 khan Gospel Chanchintha eng in a hung sun var ta a, hun sawt a riel nawh, zaah za deu thaw Kristien an hung ni tah duok el a nih. Chu hnam chawmhai chu van Pathien thuhring, Gospel Chanchintha innghatna anlo ni ta zing el.
Hun hung fe peiin, mihai angin thiemna le varna field ah inruolsiekna chang an hung hriet ve a, Pathienin thluok hrietna le varna zungzam a pek ve hrim chu hung kak suokin Hmar A W B an hung nei vea, Lower School, Middle School le High School runpui ahhai chen, vala le nghaknuhai chu hung inlawi ve in an thluok an hung chalei ve tan tah. Mihai hraiditlai le duotlai an hung ni a, thiemna le varna tinreng an hung inchuk ve a. Sierkawp tinreng, saptawng, geography, grammer le miropuihai chanchin ro anrel dan le ram anlak dan ziekna history haiin an lungril a hung challenge ve tah. Algebra, sierkawp tinreng (chakravarty) le sailaidi, geography le biengno hang dawn pawl naw thei an bik ta bawk si nawh.
An tluong lampui hraw chu a tluong ta naw leiin thenkhat an in suia, sailaidi, tuthlaw le lawmruolin lungmawlna ram tieng a thuoi kira, sininrimna leh an biengah thlantui luong zawi zawiin an damsung nihai Genesis 3:18 sukdikna in an hmang rala, vawisunni chen hin an thlahai sawlna hri le tamna hri in ala bawm zing el. Unau chuong hai chun santu an ngai a nih.
Biengno fawp phakloa sailaidi ramtang sanhai, zole‘zolova inchuk tawk tawkhai, be‘hna changal hme mei meia duthu aianga sam hlak loni hai sienlakhawm Gospel Chanchintha le inchuk kawp anni leiin; juda tlangval kaldai varna inchuktuhai ang el khan vailu‘bawk, ngaituo sawl ding chuong neilohai, lekha ringawt buoipuihai chu an hung el phak ve tah. Hnam hnufuol le hnamchawm in thlierna um sienkhawm thlier thlak thei ruol anni chuong ta nawh. Sawrkar sutpui, rorelna khawlpui hmun pawimawhai ah pa rawnkai, nurawnkai an hung ni pei tho anih, Hmar nauhai hi anlo duoi bik lem ie!.
Chulai zing chun, an lekhathiem hmasa haiin chawlhmun ang mei meia an ngai, sawrkar school tehai le mission school haiin an vanglai nihai a nangchila kohran ram chau naw chu invaivungna ding a um ta nawh. Kohran pakhat elin a keng tak naw leiin, in the buoi nuoi nuoi a hung tul ta a, tu ruok hin chu Lalpa tlangthienghlima insuknat hrim um ta naw nih. Chuonglai chun a then azar hung thangharin khawpui lien lem tieng an thlira, chantawka sawrkar sin a um ve el rawm tiin ramril an pan a, sienkhawm date of birth thumhnuoi seng alo ni bawk si nawh. First March a pieng tam takhai sawrkar sinthaw dingin anlo upa ta si. An var bik lei khawm nichuong lem loa, inchukna insang, trainingna tieng lo ban tal tal tuhai, Pathienin a vochuom sa hrim thiemna le varna zungzam annia um chu hung to‘in, hung parsuokin a hung ra suok ta a, competitive examhai fe thlengin sawrkar sin an hung chel tan ve tah. Hmar upahai duthusam pielralah, faisaring in, khawvel kanan ram anlo chen ve ta zing alo nih.
Vawisunni hin chu an ram del vena chin chin a chu hril hat hat an kai ve an tah. Government department tinah, district administration, educationa institutions, universities, reputed colleges le ki dang dangah mi sirde thei ding bik anni ta nawh, India sawrkar aiawa foreign embassey haia thuneithei tak tak kawm an tam anih. Hmar var lo tlai deu ta sienkhawm, i ringnawna hmun ahhai khawm hmar-nauhai hmu pei i tih, Chanchintha le fe kawp anni tlat leiin. Chu chau chu anle, dar‘anga anlo sai hlak New Delhi a lem chu sawrkar thlungpuiin a suong le a ring zo emem elhai ankat nuk el a nih. A then lo retired tahai sienkhawm anin kapupchaw zut zinga, tu lem hin chu tiemkim theilo hiel khawpin achin le a lien, company chi dang dangah Hmar nau anin zi‘nuoi nuoi el a nih. Ropui le insangtak tak bolo, inhnuoi taktak bo lo, inbuldet nei hlak an tam, street boy le street girl khawm an kat nawk an tah. Vairam tia ko hlak, New Delhi, Guwahati, Silchar, Bangalore, Kolkata, Mumbai, Pune, Chennai, Chandigarh, Allahabad, Dehradun, e! a tam taluo. Hmar tawng anleng ve deu nawknawk vawng an tah. Khawvel rambung hran hranhai hlak chu tienapa rama anlo del chil ve an ta a, khawvel hi Hmarhai inzunna ram alo nih.
Democracy lukhaitu, Member of Parliament, Member of Legislative Assembly tihai ruok a hin chu hmu ding an tam naw khawp el, Gospel in a ngarkhuoa khawm ning a ta. Mizoram a ruok khin chu dulian tawng hmang an um deu pheupheu zinga. Hmartawng thienghlim hlawka hmanghai laia chu hril ding meu an um nawh; Tipaimukh Constituency a khin Aithingbil siem vanglai in‘el ang elin anin zi‘nuoi nuoia. Hmarhai hi mak ve tak chu an nih.
Hieng mipuihai inenkawlna ding hin an tienlai Zawlbuk chu Gospel-Kohran buka hungin thlakthlengin khawtlangnun khawm chu Gospel thanglo chun ser‘amu‘athur thei tak tak ta nawh. Tienapa rama inthawka anlo del ve tah hieng Mizoram, Assam (NC Hills le Karbi Anglong, Cachar), Manipur, Meghalaya ahhai hin chu a hmun le khuo deldan izirin Kohran buldet neiin, Gospel Chanchintha zungbula hmangin, khawtlangnun khawm mawitakin an siem pei hlak. Village Authority, Val‘upahai neiin nunghak tlangval tlawmngaina chuoilovin, Gospel hmangaina belsain an tlawmngainun an hmang hlak a nih. Hun iemani chen a inthawk khan an pilepuhai hnung thuolin Assam State hieng Karimganj, Hailakandi, Kamrup, Kamrup(Metro) haia hin hmun an hung khuor ta pei bawk a , Hmar nauhai hi anlo duoi bik lem ie!.
Khawtlang nun enkawlna dingin Hmar Youth Association (HYA), Hmar Inpui (Hmar Supreme House), Hmar Welfare hai hung pieng suokin Gospel Chanchintha a zung keidet tlatin annghet bur el a nih. Political organisationhai, hnam vengtu sipaihai chanchin hang hril sa lem lem inla chu aw hmulthi an ding uoi uoi el ding a ni si. Hmar nauhai hi hril khawp anlo kai hrim anih.
Amiruokchu, hieng mani khuolevenga inenkawlna huopphak bak, khawpui lien, ni danglaia a saia anlo sai hlak khawpuiah hai chun umhmun det khuorin, vanram kai hma po a dingin tuon anlo rem tawl tah. Hieng Hmar hnam thlangthlahai khawm hi nuom pawng umdara zu umdar el khawm anni naw a, Gospel zungpui zawma inkhai khawmna neia um vawng an nih. Thlangthla laia bengvar hmasahaiin Hmar Worship Service (tuhin chu Hmar Christian Fellowship an ti tlangpui tah), Hmar Welfare Society/Association hai hung hmusuokin, Hmar Students Association (HSA) hai hung suk tharin anin sengmuk tak tak a nih. Hmar nauhai hi avar le a hrie, mithiem anlo tam ngei el.
Asia rambung, India rama khawpui lien deu deu haia umhmun an remna hi ala sawt bek bek naw a, thangli thangnga bak hi chu suikir ding ala um hri nawh. Hieng hun hma hin English Fellowship, Evangelical Union (EU–National & International) ahhai, Mizo Fellowship umna na ahhai Gospel ram hmathuoitu, lukhaitu ahhai anlo thang pei hlak a nih. Tu chen khawm hin Hmar Fellowship um nawna hmun haia chu neitu chan changin an Pathienin mei nilovin luah a siem pei chu tie!. Gospel Chanchintha an bel lei hi chu ni tak tang a tih.
Sakhuona le khawtlang inenkawl dan kawng thu ah, an khuo‘hlun tieng le vairam khawpui khawthar satna hmun chu an ang thei naw a, in tingmitna um de sienkhawm a ram leilung izirin, khawpuihaia in enkawl dan chu thlur dangin afe ve ve alo ngai ta a.Vairam khawpui an bawna ram hang thlur bik deu ei tih. Mak ve tak chu a ni, Hmar mi ni taphawt chu tukhawm kohran bik, kohran buldet neilo an um der naw a, mani vengtienga kohran; EFCI, ICI, EAC, RPC, PCI, AG, UPC, Methodist or pawlthar tulaia suokthar pawl pakhat bek chu anni tei tei hlak. Kei Paula pawl, kei Paullo pawl ti a tam khawp el, Hmar nauhai hi pui ve tak chu an nih.
Chuonghai chu fuonkhawmin Gospel thla hnuoi ah Hmar Christian Fellowship anin din pei bawka, Hmar Welfare Society/Association in a zui pei bawk. Tu hri ngirhmun a chu Guwahati khawpui, Silchar khawpui, New Delhi khawpui, Pune khawpui, Bangalore khawpui, Mumbai khawpui, Chandigarh khawpui ahhai lungruolin anin dina. Anla zuk indin el nawna khawpui, Kolkata, Dehradun, Dibrugarh, Jorhat,Allahabad, Hyderabad, Chennai, etc. ahhai hin Hmar nauhaiin leadership an lak pei tho chu tie!. An Pathien bel hin nasatakin mission field ahhai an pensuok tir tak meu a nih, dang tum inla khawm, zuk dang el ruol ding anni nawh. An lungril phek chungah Gospel Chanchintha chi tua um chuh, par ding le ra ngei dinga enkawl dinga thu pek anni si a.
Amiruokchu, kohran dang danga inthawka fuonkhawm anni leiin Krista Fellowship, simple le inthieng felllowship taka, parent Church hai, an kohran bulpui inzatak le theinghillova Lalpa an Pathien rawng an bawla, zang khaitaka ro aninrel chu a pawimaw hle a nih. Chuongnaw chun, an i dohai hi tisa le thisen anni si naw a, vanhmunhaia thlarau suol umhai, diabol a rawihai anni lem si a, hne naw nihaia an boral el ding anih.
Chuong ang bawkin, Hmar Welfare khawm anin din zui pei bawka, HSA khawm suk tharin a um pei bawk; tuva a hrat bik zuolnahai chu, New Delhi, Guwahati, Silchar, Bangalore, Mumbai le Pune hai hi anni deu tak. Welfare tlawmngaina thiltum chu, thilemang angna, rikrup thil haia le, khawtlang le hnam sukbuoi zawng, sukhmelhem, sukmuolpho tumtuhai laka hnam humhal hi a nih. Pilepuhai tlawmngaina Gospel taka kenkawa, mi hmuphaklo ramah, inpak fawm hnawt lova, a rinum a khawm mani intheinghil thak ram, beidong lova tlawmngaina insuo chu a nih. Studenthai khawmin Welfare ni zingin education tieng an thei nghil ngai ding an nawh, HSA hi inthuruolna kengkawtu ani sia. Hnam dang dan thahai la veng ei ta, an dan suol thik lovin, in pumkhata ngir tlatin, ti rawhai seh!
0 comments:
Post a Comment